جان اِف.می در تعریف آموزش ضمن خدمت گفته است : آموزش ضمن خدمت عبارت است از بهبود نظامدار و پیوسته استخدام‌شدگان از نظر دانش ، مهارت‌ها و رفتارهایی که به رفاه آنان و سازمان محل خدمتشان کمک می‌کند . به این ترتیب هدف از آموزش ضمن خدمت ، ایجاد توانایی بیشتر تولید ، افزایش کارایی در شغل کنونی و کسب شرایط بهتر برای دست یافتن به مقامات بالاتر می‌تواند باشد (ابطحی ، 1375) .
آموزش های ضمن خدمت با توجه به ماهیت آموزشها، مدت زمانی که برای آن درنظر گرفته می‌شود و همچنین هدف و منظور از آموزش، متفاوت است .
آموزش ضمن خدمت به موارد زیر تقسیم می‌شود :
- بر پایه زمان : کوتاه مدت - بلندمدت - ترکیبی
- بر پایه هدف : توجیهی - بازآموزی - جبرانی - دانش‌افزایی
- بر پایه ماهـیت : ویژه – تخصصی
آموزش ضمن خدمت در ایران
آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی و به شیوه امروزی مؤسسه‌ای تا اواسط دههٔ ۱۳۱۰ مطرح نبوده است. در سال ۱۳۱۴ در راه‌آهن مرکزی به نام «هنرستان فنی راه‌آهن» تأسیس شد . دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی در ایران نیز توجه دولت را به امر آموزش نیروی انسانی در بخش دولتی معطوف کرد. چنانکه در تهیه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵، فصل جداگانه‌ای به امر آموزش کارکنان اختصاص داده شد. این اقدام ، نقطه آغازی در امر آموزش نیروی انسانی در سطح گسترده و منظم تلقی گردید. تأسیس مرکز آموزش مدیریت دولتی در سال ۱۳۴۸ و آغاز فعالتیهای آموزشی این مرکز جهت آموزش گسترده و منظم در دوره‌های کوتاه مدت و بلندمدت ، علاوه بر فراهم‌نمودن زمینه‌های آموزش کارکنان دولت، اهمیت موضوع را بیش از پیش آشکار نموده و راه را برای تجدید بنای نیروی انسانی در سازمانهای دولتی باز کرد.
اهمیت و ضرورت آموزش ضمن خدمت
پیشرفت و بالندگی هر کشور به انسان‌های آن کشور بستگی دارد و نیروی انسانی کارامد و با دانش است که یک جامعه را بالنده و پیشرفته می‌گرداند. تحقق توسعه، نیازمند پرورش نیروی انسانی باکیفیت و باصلاحیت است و پیشرفت همه‌جانبه بدون داشتن انسان‌هایی فرهیخته و متدمن ممکن نیست. فرایند آموزش و به‌سازی از فعالیتهای ضروری و پیگیر برای تطبیق نیروی انسانی با شرایط متغیر سازمان و محیط می‌باشد و آموزش، ابزاری است که به وسیله فنون و روشهای مختلف، مدیران را در اداره سازمانها یاری می‌رساند. ایجاد یک نظام اداری مطلوب و مناسب، تا اندازه زیادی به کمک آموزش و ارتقاء توانمندی‌های نیروی انسانی امکان‌پذیر است. چیرگی روزافزون انسان بر طبیعت و شناخت و آگاهی از ناشناخته‌ها و پژوهش برای یافتن تکنیکها و ابزارهای جدید به منظور حل مسائل و مشکلات جامعه به ویژه در کشورهای در حال پیشرفت، مسئله آموزش نیروی انسانی را بیش از پیش مهم و مؤثر نموده است.
اهمیت آن در ایران
ایران کشوری بزرگ و نسبتاً پرجمعیت بوده که در حال حرکت به سوی پیشرفت می باشد و از نیروی انسانی جوان ، برخوردار می باشد . بسیاری از افراد ، ممکن است در شغلی غیرمرتبط با رشتهٔ تحصیلی‌شان مشغول به کار و فعالیت شوند . این موارد و موضوعات بسیار دیگری اهمیت فراوان آموزش ضمن خدمت را در ایران خاطر نشان می سازد . ایران برای رسیدن به پیشرفت و توسعه مطلوب در تکاپو بوده و یکی از اهداف راهبردی و بلندمدت مدیران بلندپایه کشور، رشد و پویایی منابع انسانی به عنوان یکی از مؤثرترین ابزار و شاخصه های توسعه ، در نظر گرفته شده است . در این راستا آموزش نیروی انسانی و ارزیابی آثار آن بر افزایش عملکرد آنان ، بسیار حایز اهمیت است. آموزش صحیح نیروی انسانی، ضمن اینکه در سطح سازمانهای دولتی باعث ارتقاء عملکرد کارکنان و سازمان می‌گردد زمینه‌های برخورد مناسبتر کارکنان با مراجعان را نیز فراهم می‌نماید .