-گزارش برگزاری دوره معارف اندیشه‌ای امامیه بر محور کتاب الکافی
جامعه علمی‌ـ اعتقادی امامیه در قرون نخستین حداقل دو جریان مهم معرفتی را به خود دیده بود که امروزه بر پایه عملکرد، بر دو گروه مختلف از راویان اطلاق می‌شود؛ گروهی موسوم به «فقها» یا «صاحبان فقه» و جریانی مشهور به «متکلمان» یا «صاحبان کلام». بنای این تقسیم، به ورود یا عدم ورود به عرصۀ تبیین‌گری معارف بازگشت دارد. تبیین‌گری، به مثابۀ شاخص کلام و متکلمان، زبان‌دار کردن آموزه‌های اعتقادی تعریف می‌شود تا ضمن توصیف، ابهام‌زدایی از معارف اعتقادی را به ارمغان آورد. اما تبیین معارف، مراتب مختلفی می‌تواند داشته باشد. بررسی رفتار‌های کلامی اندیشمندان نخستین امامیه، حاکی از آن است که گروهی از ایشان می‌کوشیدند در عرصه تبیین‌گری، پای از متن مقدس بیرون ننهند و تنها در همان دستگاه معرفت دینی به تبیین آموزه‌های اعتقادی بپردازند. «محدثانِ متکلم» یا «متکلمان متن محور» نشانی است که برای بازشناسی این جریان انتخاب شده است. این جریان اگرچه در بازۀ زمانی تحقیق، با کلام و اهل کلام درگیر بوده و خود را از عنوان «کلام» جدا می‌نمود، اما شواهد کافی آن اندازه هست که مورخان اندیشه، رفتار متکلمانه این گروه را بپذیرند.
از این رو گروهی از محدثان امامیه را که در ضمن نقل حدیث به استنباط آموزه های اعتقادی و تنظیم آن در دستگاهی موجه دست می‌زدند بایستی از زمره متکلمان متن محور یا محدثان متکلم دانست. بدین جهت «کلینی را نباید تنها یک محدث دانست بلکه بررسی کتاب کافی، از جهت چگونگی تبویب و تقدیم و تأخیر ابواب آن و عناوین انتخابی آنها نشان می‌دهد که کلینی، علاوه بر آن که محدّثی بزرگ است، متکلّمی چیره دست نیز هست و محتوا و روش و عناوینِ به کار گرفته شده توسّط وی ، ناظر به مسائل کلامیِ رایج در روزگار اوست.» (بخشی از پیام رهبر معظم انقلاب به کنگره بین المللی بزرگداشت کلینی)
اما دو فعالیت مهم کلینی در حوزه معارف اندیشه ای که موجب می گردد تا فعالیت حدیثی وی فعالیتی کلامی نیز شناخته شود، عبارتست از: استنباط آموزه‌های اندیشه‌ای یا نظری دین و تنظیم آن آموزه ها در دستگاهی منتظم و متناسب.
به همین سبب شایسته است تا با طراحی دوره ای علمی به خوانش اعتقادی و روشمند کتاب الکافی و دیدگاه های کلامی کلینی پرداخت.
در همین راستا مجمع علمی دانش آموختگان علوم و معارف قرآن و حدیث در ادامۀ برگزاری موفق دوره های علمی- پژوهشی خود در سال های گذشته، دوره معارف اندیشه ای امامیه بر محور کتاب الکافی را از شهریور ماه سال 94 در مؤسسه مهد قرآن برگزار نموده است. این دوره با هدف دستیابی به معارف اندیشه‌ای و آموزه های فکری امامیه از دیدگاه کلینی و مطالعۀ روشمند کتاب الکافی به صورت بلند مدت طراحی گردید ه است
بخش اول این دوره در طول سه ماه و در طی 20 جلسه آموزشی به اتمام رسیده است. در این بخش مباحث مقدماتی و مبانی لازم جهت ورود به مطالعه کتاب کافی و مواجهه با روایات آن مطرح گردید که می توان به بخشی از اشاره کرد:
•چالش های معرفتی نظام سازی اندیشه ای،
•اصول، منابع و جوامع مورد استفاده کلینی در الکافی
•مشایخ متعدد کلینی در شهرهای مختلف
•بستر فرهنگی، اچتماعی و فکری کلینی برای تدوین الکافی
•مساله شناسی کلینی در کتاب الکافی،
•جریان شناسی منتقدان و موافقان کلینی
•شیوه کلینی از حیث انتخاب روایات، نوع احادیث، نحوۀ چینش و تنظیم روایات
•نحوۀ تعامل با میراث حدیثی متقدمان
رویکرد غالب در طرح مباحث این دوره به گونه ایست که با ارائه شواهد مختلف، سعی در شناساندن جایگاه میراث حدیثی بر جای مانده به ویژه کتاب الکافی دارد و از این منظر چگونگی تعامل و مواجهه مخاطب، در بین تعاملات متعدد شکل گرفته نسبت به این میراث را، به قضاوت می طلبد.
با توجه به پشتوانه علمی طرح این دوره، درسنامه های مباحث مطرح شده در این دوره در حال پیاده سازی و تدوین است و همچنین سعی می‌شود تا عناوین و سرفصلهای طرح شده در این دوره در غالب موضوعات مقاله در سطوح متعدد و با راهنمایی اساتید مربوطه، تدوین گردد. قابل ذکر است این دوره به صورت بلند مدت و مستمرطراحی شده و مد نظر است مشروط به استقبال مخاطبین به طور مستمر با محوریت پژوهش برگزارگردد.